Fotoğrafa yeni başlayanların genellikle pek hoşlanmadığı ekipmanlardan bir diğeri flaştır. Çünkü flaş denilince akla genellikle simsiyah bir ortamda çekilmiş aşırı parlak bir obje veya insan fotoğrafı gelir. Bu nedenle de yeni başlayanlar flaşı sadece gece karanlıkta kullanılacak ve her daim estetikten uzak sonuçlar verecek bir ekipman olarak değerlendirirler.
Oysa ki flaş, ışığı yönetmeyi bilen ellerde fotoğrafa değer katan, çok önemli bir araçtır. Flaş sadece karanlık ortamlarda değil, ortamdaki ışık koşullarının istenen sonuca ulaşmaya engel olduğu durumlarda veya farklı sanatsal çalışmalar yapmakta kullanılan, fotoğrafın ve fotoğrafçının vazgeçilmez araçlarından biridir.
Tıpkı fotoğrafın diğer ekipmanlarında olduğu gibi, flaş ve paraflaşların da bir çok farklı modeli vardır ve doğru tercihlerle alışveriş edilmesi hem zaman, hem para tasarrufu sağlar.
Flaş Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
Flaş (Flash / Speedlite): Flaşlar, kameranın üzerine veya bir ayağa monte dilerek kumanda yardımıyla, saniyenin bindelik diliminde ışık veren anlık ışık kaynaklarıdır.
Flaşlar Üç Çeşittir:
• Dahili Flaş: Bu flaşlar kameraların gövdelerinde yer alırlar ve güçleri de kameranın pili tarafından sağlanır. Oldukça küçük ışık kaynakları olup, güçleri kısıtlıdır ve yönlendirilemezler.
• Kamera Aksesuarı Flaş: Bu flaşlar kameranın gövdesinde yer almazlar, ancak kameranın yanında aksesuar olarak sunulurlar ve güçlerini yine kameranın pilinden alırlar. Oldukça küçük ışık kaynakları olup, güçleri kısıtlıdır. Dahili flaştan pek farkları yoktur.
• Harici Flaş: Bu flaşlar harici olarak satın alınırlar ve farklı boyut/ağırlık ve güçtedirler. Bazısı kalem pille çalışırken, bazısının kameralar gibi kendi şarj edilebilir lityum iyon pilleri vardır. Bunlarda kullanılan piller, gücü ve dolum süresi bakımından önemlidir. Daha büyük, daha güçlü, daha yönlendirilebilen ve kameradan ayrılarak kullanılabilen cihazlardır.
Flaş Ne Zaman Kullanılır?
• Gece kısa mesafe (3-5 metre) çekimlerinde,
• İç mekan çekimlerinde,
• Ters veya yan ışık koşullarında,
• Düşük ışıkta hareket dondurmak için,
• Flaş ile oluşturulabilecek farklı efektler yaratmak için (Tekrarlı Flaş, Arka Perde Flaşı)
Flaş Nasıl Kullanılır?
• Ana Işık Kaynağı olarak
• Dolgu Işık Kaynağı olarak
Neden Harici Flaş Satın Almalıyım?
• Kameranızın flaşı sadece öne doğru tek bir açıyı aydınlatır.
• Kameradan ayrılarak kullanılamazlar.
• Önüne ciddi anlamda ışığı düzenleyici bir eklenti takmak mümkün değildir.
• Çok küçük bir ışıktır, bu nedenle oldukça serttir.
• Gücü oldukça düşüktür.
• Çok az bir mesafeyi aydınlatırlar.
• Manuel ayarları oldukça kısıtlıdır.
• Güçlerini kameradan aldıklarından, kameranın pilini daha hızlı bitirirler.
Flaş Uyumluluğu
Hot-Shoe bağlantı noktası olan her flaş, bu bağlantı noktasına sahip her kamerada manuel veya otomatik olarak kullanılabilir.
Ancak fotoğrafçı, flaşını TTL modda kullanmak istiyorsa, kullandığı markaya uygun bir flaş edinmek durumundadır.
Fotoğrafçı, kullandığı marka tarafından üretilen flaşları satın alabileceği gibi, kendi markasına uyumlu flaşları üreten üçüncü parti markaların flaşlarını da kullanabilir.
Kamera üreticilerinin ürettiği flaşlar, özellikle marka değerinin işin içine girmesi nedeniyle oldukça pahalıdır. Flaş üretiminde uzmanlaşmış markalar, çoğunlukla daha düşük bedellere, aynı ya da daha fazla özellik sunabilmektedirler.
Flaş Modları
Manuel Mod:
• Flaş manuel moddayken, flaşın gücü fotoğrafçı tarafından belirlenir.
• Flaş Gücü: 1/1 (Tam Güç), 1/2, 1/4, 1/8, 1/16, 1/32, 1/64, 1/128, 1/256 (En düşük güç)
Otomatik Mod:
• Flaş otomatik moddayken, üzerindeki ışık ölçer sayesinde hangi güçte patlayacağını kendisi belirler.
• Flaş Otomatik moddayken, fotoğrafçı flaşın pozlama telafisi ile gücünü azaltıp arttırabilir.
TTL Mod (Through The Lens – Objektifin içerisinden ölçüm):
• Flaş TTL moddayken, kameranın dahili ışık ölçeri sayesinde ışık ölçümünü objektifin içerisinden alır.
• Flaş Otomatik moddayken, fotoğrafçı flaşın pozlama telafisi ile gücünü azaltıp arttırabilir.
Flaş Özellikleri
Güç
Flaşların içerisinde bulunan ampuller her zaman aynı parlaklık değerinde patlarlar. Yani gücü arttırdığımızda ampül daha parlak ışık vermez, ya da gücü azalttığımızda flaş daha az parlamaz.
Bu nedenle, biz flaşın gücünü arttırıp azalttığımızda değiştirdiğimiz şey ampulün parlaklığı değil, açık kalma, yani aydınlatma süresidir.
Flaşların gücü «Guide Number (GN)» değeri ile belirlenir.
Bir flaşın GN değeri ne kadar büyükse; o kadar fazla aydınlatma yapar ve ışığı o kadar uzağı aydınlatır.
Guide Number = Diyafram Değeri x Flaşın Özneye uzaklığı
Yeniden Dolum Süresi
Flaşlar içlerinde yer alan bir kapasitör ile pilden yüksek miktarda güç depolar ve deklanşöre basıldığında bu gücü ani şekilde ampule aktararak patlar. O sebeple flaş patlamadan önce güç toplamak için bir süreye ihtiyaç duyar.
Bu süre ne kadar düşükse, flaş o kadar seri şekilde patlatılabilir. (Flaşa takılacak pilin kalitesi burada önem arz eder.) Flaş ne kadar güçlü patlatılırsa, yeniden dolum süresi o kadar uzar. Pil bittikçe de süre uzamaya başlar.
Through The Lens (TTL) Ölçüm:
Flaş TTL moddayken, kameranın dahili ışık ölçeri sayesinde ışık ölçümünü objektifin içerisinden alır. Bu sayede flaşın pozlaması çok daha doğru şekilde ölçülür ve uygulanır. Özellikle flaşın kamera üzerine takılı olduğu durumlarda başarılı şekilde çalışır.
Flaş kompanzasyonu ile flaşın gücü stop değerinde arttırılabilir veya azaltılabilir. Kullanılan kamera markasına uyumlu olarak TTL modda kullanılıp kullanılmadığı önemlidir. TTL özelliği olan flaşların kullanımı çok daha kolaydır.
Yüksek Hızlı Senkronizasyon
Her kameranın bir flaş senkronizasyonu için en yüksek enstantane değeri mevcuttur. Flaşlı fotoğraflarda enstantane senkronizasyon değerinin üzerine çıkarsa, perde flaşın aydınlatma süresinden daha hızlı kapanır ve kadrajın sadece bir kısmı flaş ile aydınlanır. Diğer kısmı karanlık kalır.
Her kameranın senkronizasyon değeri farklıdır ancak genellikle bu değerler 1/200 – 1/320sn arasındadır. (Yaprak perde kullanan kompakt ve orta format kameraların senkronizasyon hızları daha yüksektir)
Bu özellik flaşın, kameranın flaş senkronizasyon hızından daha hızlı enstantanelerde tüm kadrajı aydınlatacak şekilde ışık verebilmesini sağlar. Bu özellikle yüksek hızlı çekimlerde ve ışığın bol olduğu gün içi saatlerinde flaşı efektif olarak kullanabilmeyi sağlar.
Zoom
Çoğu tepe flaşının, ışığı, kullanılan objektifin odak uzaklığına göre zoom yaparak verme özelliği vardır. Bu ışığın gidiş açısını daraltarak, kullanılan objektifin odak uzaklığı ile sağlanan görüş açısına göre ayarlar.
Böylelikle daha az kayıpla daha uzağı aydınlatabilir. Bu zoom aralığı flaştan flaşa değişebilir. Geniş aralık daha çok avantaj sağlar.
Dönüş Açısı
Hareket açısı da flaştan flaşa değişiklik gösterebilen bir özelliktir. Bazı flaşlar hareketsizken, bazıları değişik açılarda dönebilirler.
Flaş başlığının çevrilebilir olması, flaş ışığını yönlendirmeyi ve duvar/tavan veya reflektör gibi ışığı yansıtan yüzeylerden sektirerek yumuşatma imkanı sunar. Dönüş açısı ne kadar genişse o kadar avantajlıdır.
Kablosuz Patlatma
Kablosuz patlatma flaşı kameraya takmadan, farklı bir yere konumlamayı sağlar. Bazı kameralar üzerine takılı bir master flaş yardımıyla, herhangi bir aksesuar kullanmadan uzaktaki bir flaşı patlatılabilirler (TTL kullanılamaz). Bu işlemde kamera üzerindeki master flaş fotoğrafa etki etmeyen bir sinyal ışığı göndererek uzaktaki flaşı patlatır.
Bazı flaşlar ise kablosuz tetikleyici ile, flaş üzerine herhangi bir parça takmadan uzaktan tetikleme özelliği sunarlar. Ayrıca iki parçalı (Biri kamera üzerine, diğeri flaş üzerine takılan) bir kablosuz tetikleyici satın alarak her flaş uzaktan patlatılabilir.
Hava Koşullarına Dayanıklılık
Eğer hava koşullarına dayanıklı bir kamera ve objektifiniz varsa, flaşınızı da hava koşullarına dayanıklı bir model tercih edebilirsiniz.
Bir ekipmanın hava koşullarına dayanıklı olması, onun su/toz geçirmez olduğu anlamına gelmez. Su veya toz nedeniyle oluşan arızalar garanti kapsamına alınmaz.
Tekrarlı Flaş
Orta ve üst seviye flaşlarda bulunan özelliklerden biridir. Flaşın belirlenen zaman diliminde, eşit aralıklarla birden çok defa patlamasını sağlar. Uzun pozlamalarda kullanılan bu efekt, hareketli objelerin, kadrajın birden çok noktasında dondurularak fotoğraflanmasını sağlar.
Ekran
Bazı flaşların ayarları, flaşın üzerinde yer alan ekran üzerinden yapılırken, bazıları bu ekrana sahip olmadıklarından sadece düğme ve ayar tekerleri ile ayar yapılabilir. Ekranlı modeller genellikle daha kolay ayarlanır ve daha çok özellik sunarlar. Ekranın büyüklüğü, kalitesi ve ışıklandırma şekli de, düşük ışıkta fazlaca kullanılan flaşın kullanışlılığını arttırır.
Pil ve Pil Ömrü
Flaşların büyük çoğunluğu iki veya dört kalem pille çalışır. Fotoğrafçı dilerse şarjlı kalem piller kullanabilir. Üst seviye flaşların bir kısmı ise kendilerine özel şarj edilebilir lityum iyon pillere sahiptir.
Kalem pille çalışan flaşların yeniden dolum süresi görece daha uzun ve çekim sayısı daha düşüktür.
Lityum iyon pilli flaşların ise pilleri daha yüksek kapasiteli olduğundan yeniden dolum hızları daha yüksektir ve tek bir şarj ile daha fazla fotoğraf çekebilirler.
Ancak pil bittiğinde kalem pil her yerde bulunabilir, lityum iyon pilli bir flaş sahibiyseniz, yanınızda şarjı dolu bir yedek pil bulundurmanız gerekebilir.
Ayrıca bazı markalar, üst seviye flaş modelleri için ekstra şarj edilebilir güç paketleri sunabiliyor.
Dikdörtgen Kafa / Yuvarlak Kafa
Uzun yıllardır flaşlar dikdörtgen bir kafa ile üretilmektedirler. Ancak son dönemde üst seviye flaşlarda yuvarlak kafalı modeller de piyasaya sürülmüştür.
Yuvarlak kafalı flaşların dikdörtgen kafalardan farkı ışığı daha fazla yayarak daha doğal bir şekilde verebilmeleridir. Bu sadece flaşın doğrudan özneye doğru patlatıldığı durumlarda avantaj sağlar.
Ayrıca yuvarlak kafalı flaşların zoom kabiliyeti daha düşüktür ve çantada daha fazla yer kaplar.
Video/Model Işığı
Video Işığı: Bazı orta ve üst seviye flaşlarda, flaş gövdesinde tek veya seri led ampuller bulunur. Bu ışığın amacı video çekimlerinde özneyi aydınlatmaktır.
Model Işığı: Bazı üst seviye flaşlarda flaş kafasının içerisinde güçlü bir led ampul bulunur. Bu ışığın amacı flaşı patlatmadan önce ışığın nereye ne şekilde düşeceğini gözlemlemektir.
Bu özelliklere sahip olmak güzel olsa da, flaş alışverişinizi etkileyecek derecede önemli değildirler. Çünkü faydaları oldukça kısıtlıdır.
Boyut ve Ağırlık
Flaşlarda, muadil modeller arasında boyut ve ağırlık farkı yok gibidir. Ancak seviyeler arasında dikkate alınması gereken bir fark vardır. Üst Seviye flaşlar bir objektif kadar yer kaplar ve bir o kadar da ağırdır. Özellikle yuvarlak kafalı modeller oldukça büyüktür.
Eğer Seyahat veya Sokak gibi hafif gezilmesi gereken, uzun mesafeler yürünen ve flaşı çok sık kullanmadığımız, seri çekimler yapmadığımız türlerde çalışıyorsak, o zaman küçük boyut ve hafifliği tercih ederek giriş veya orta seviye bir flaş tercih edebiliriz.
Makro Flaşı
Klasik harici flaşlar kameranın, yani konum olarak objektifin üzerine monte edilir. Bu flaşlar objektif ile fotoğraflanacak obje arasında makul bir mesafe bulunması durumunda doğru çalışır.
Oysa ki makro fotoğrafta, çok yakın mesafeden netleme yapıldığından, fotoğraflanacak obje, flaşın ışık verme açısının dışarısında kalır. Bu nedenle makro fotoğrafçıları, makro flaşı adı verilen ve ışık veren kafa kısmı, (tıpkı bir filtre gibi) objektifin önüne monte edilen özel flaşlar kullanırlar.
Tetikleyici
Flaş, birden çok yolla uzaktan patlatılabilir.
Patlatma Sinyali (Işığı): Dahili flaşı olan kameralarda, dahili flaş kamera markasındaki bir flaşı, patlatma sinyali (ışığı) ile uzaktan patlatabilir. Dahili flaşı olmayan kameralarda, aynı marka bir harici flaş patlatma sinyali (ışığı) ile uzaktan patlatabilir.
PC Kablosu: Genellikle eski flaşları kameraya bağlayarak uzaktan patlatmak için kullanılır.
TTL Kablosu: Yeni nesil flaşları, TTL ölçüm ile uzaktan patlatmayı sağlar.
Kablosuz Tetikleyici: Flaşları, kablosuz olarak uzaktan patlatmayı sağlar.
Kablosuz TTL Tetikleyici: Flaşları, TTL olarak, kablosuz şekilde uzaktan patlatmayı sağlar.
Kablosuz Tetikleyici
Uzaktan tetikleme yapmak için en efektif yol kablosuz tetikleyici kullanmaktır. Kablosuz tetikleyiciler genellikle bir verici (kamera üzerine takılan) ve bir alıcı (flaş üzerine takılan)’dan oluşur. Ayrıca alıcılar satın alarak birden çok flaşı aynı anda tetikleyebilirsiniz.
Bazı flaşlar içerisinde kablosuz alıcı da barındırır. Bu flaşlara uygun tetikleyici aldığınızda, flaşa ayrıca alıcı takmak zorunda kalmazsınız. Kablosuz TTL tetikleyiciler görece yüksek fiyatlıdır. Ancak TTL uzaktan flaş tetiklemede efektif çalışmadığından çok büyük önem arz etmez. Yine de flaşların yanına gitmeden, tetikleyici üzerinden flaşları ayarlamayı sağlar, bu da kullanışlılığı arttırır. Eğer imkanınız müsaitse ben size TTL bir tetikleyici almanızı öneririm.
Flaş Aksesuarları
Flaşlar genellikle yanlarında kafaya monte edilen basit bir difüzör ve tripoda bağlantı aparatı ile birlikte gelirler. Üst seviye flaşlarda ise bunların yanında flaş kılıfı, turuncu/yeşil renk filtreleri gibi aksesuarlar da bulunur.
Eğer flaşınızı daha efektif kullanmak isterseniz; flaş kaynağının boyunu büyüten, yumuşatan, yönlendiren veya rengini değiştirmeyi sağlayan aksesuarlar mevcuttur. Bu aksesuarları kullanarak flaş ışığınızı düzenleyebilirsiniz. Ancak tavsiyem bunlara büyük paralar harcamamanız yönünde olur. Çünkü ne yaparsanız yapın flaş güç açısından sınırlı bir kaynaktır.
Bütçe Belirleme ve Tercih
Öncelikle flaşlar da objektifler gibi sıklıkla güncellenen ekipmanlar arasında yer almaz. Yani satın alacağınız flaş kamera sisteminizi değiştirmediğiniz sürece uzun yıllar sizinle olacak.
Eğer fotoğrafla ticari olarak ilgileniyorsanız; yenileme hızı yüksek, güçlü ve kullanışlı üst seviye bir flaş satın almanızda fayda vardır.
Fotoğrafla ilginiz hobi boyutundaysa;
· Flaş fotoğrafçılığına ilgi duyuyorsanız, yine üst seviye bir flaşa yönelmenizi öneririm.
· Eğer flaş kullanacağınız bir tarz ile ilgilenmiyorsanız veya ilgilendiğiniz alanda nadiren flaş kullanacaksanız o zaman orta seviye bir flaş işinizi görecektir.
Flaş alışverişinde kamera markanız ile bağımlı olmadığınızı unutmayın, flaş üreticisi markalar çoğunlukla aynı özellikleri daha ucuza sunabiliyorlar.
Sonuç:
Buraya kadar sizlere flaşlar hakkında bilgi vermeye ve doğru tercihler yapmanızı sağlamaya çalıştım.
Flaş, her ne kadar dışarıdan sempatik bir ekipman gibi görünmese de, kullanmayı öğrendiğinizde sizi kurtaran, fotoğraflarınızı öne çıkartan bir araç olduğunu öğreniyorsunuz.
Çok fazla güncellenen bir ekipman olmadığından, imkanlar dahilinde, işimizi görecek ve kolaylaştıracak iyi bir flaş almak bizi hiç bir zaman pişman etmeyecektir.
Bu durumda özellikle kamera üreticinizin flaşları yerine, bu işte uzmanlaşmış üçüncü parti markaları tercih ederek kaliteden fazla ödün vermeden biraz tasarruf edebilirsiniz.